آیا برجام که رژیم را از اتمی شدن باز می داشت کارایی خود را از دست داده است؟

هدف کشورهای موسوم به پنج بعلاوه یک، از رسیدن به توافق برجام، آن بود که رژیم ایران را از ادامه راهی که ممکن بود به توان تولید بمب هسته ای بیانجامد، باز دارند. حکومت ایران حاضر شد بخشی از فعالیت های اتمی را در حدی محدود کند که قادر به ذخیره کردن اورانیوم غنی شده برای تولید بمب هسته ای نباشد. ولی در همان حال، رژیم ایران توانست همه تاسیسات اتمی خود را دست نخورده باقی گذارد. تنها، کوره آب سنگین اراک بود که در اثر فشار جهانی، ایران موافقت کرد آن را به کوره آب سبک مبدل سازد که قادر به تولید پلوتونیوم نباشد و نتواند آن را برای ساخت بمب هسته ای مورد استفاده قرار دهد.

مقامات حکومت ایران ادعا کرده اند که می توانند در ظرف چند روز و حتی در ظرف چند ساعت، همه دستگاه های اتمی را دوباره راه اندازی کنند. ولی چنین اقدامی، آن را در برابر جامعه بین المللی قرار می دهد و با واکنش نظامی اسرائیل و ایالات متحده و احتمالا کشورهای دیگر روبرو می سازد – امری که در مرحله کنونی، رژیم سخت می کوشد از آن بپرهیزد.

براساس توافق اتمی موسوم به برجام نباید میزان ذخیره اورانیوم غنی‌شده در ایران از سقف ۳۰۰ کیلوگرم گذر کند اما روز دوشنبه ۱۰ تیر ابتدا خبرگزاری رویترز و سپس محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران عبور ذخایر اورانیوم غنی‌شده جمهوری اسلامی از میزان معین شده در برجام را تائید کردند.

آژانس بین المللی انرژی اتمی در نخستین واکنش به افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده جمهوری اسلامی ایران و عبور آن از میزان مجاز، اعلام کرد که از موضوع آگاه است و به زودی درباره این اقدام ایران گزارش می دهد.

دو ماه پیش، ایران به بریتانیا، فرانسه و آلمان ۶۰ روز مهلت داد تا منافع ایران از برجام را تامین کنند، خصوصا سازوکار تجاری موسوم به اینس‌تکس را راه‌اندازی کنند.

این سیستم هفته گذشته راه‌اندازی شد، اما ایران می‌گوید باید دامنه پوشش تجاری سیستم اینس‌تکس به زودی به صادرات نفت نیز گسترش یابد، به عبارتی، اروپایی‌ها بر اساس این سیستم بتوانند نفت از ایران بخرند.

این در حالی است که آمریکا گفته است اینس‌تکس تنها باید اقلام غیرتحریمی و انسان‌دوستانه را پوشش دهد. آمریکا صادرات نفت ایران را تحریم کرده است. اروپا قبل از تحریم‌ها روزانه حدود ۵۱۶ هزار بشکه نفت از ایران می‌خرید.

آمریکا اردیبهشت سال گذشته از برجام خارج شد و در قالب سیاست فشار حداکثری تحریم‌هایی فزاینده را علیه ایران به اجرا گذاشت.

ایران تهدید کرده است در صورت عدم همراهی اروپا در تامین منافع اقتصادی ایران از برجام، گام‌های بیشتری برای لغو تعهدات برجامی خود برخواهد داشت.