برخی از تحلیلگران می گویند : توافق دوباره حکومت ایران با غرب، اگر حاصل شود؛ از نگاه تهران تنها فرصتی برای تنفس و ادامه حیات در دل بحرانها است و از نگاه غرب به تعویق انداختن نقطه تقابل در چالشی که فعلا راهحلی برای آن ندارد.
رژیم ایران در تلاش است تا با تزریق وعده های امید به طبقه متوسط فقیر شده و زیر خط فقر از طریق به تصویر کشیدن فضای توافق با غرب و لغو تحریمها با وعده گشایش اقتصادی (فارغ از اینکه این وعدهها تا چه حد عملی باشد)، بتواند مشارکت مردم در انتخابات ۱۴۰۰ را افزایش دهد.
امروز نیز حسن روحانی، در جلسه هیات دولت گفت: شاهد فصل تازهای از تجدید حیات برجام هستیم
وی افزود: همه طرفهای توافق برجام به این نتیجه رسیدهاند که هیچ راه حلی بهتر از این توافق و هیچ مسیری جز اجرای کامل آن وجود نخواهد داشت.
در هفتادمین روز مانده به انتخابات ریاستجمهوری ۱۴۰۰، نمایندگان حکومت ایران، بریتانیا، فرانسه، آلمان، چین، روسیه و آمریکا در وین تشکیل جلسه دادند تا راههای بازگشت به برجام را بررسی کنند که شش سال قبل در همین شهر به امضاء رسیده بود.
اما شوربختانه نه تنها سابقه مذاکرات منتهی به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، بلکه اظهارات مقامات وزارت خارجه آمریکا، واقعیتهای موجود شامل نگرانیهای منطقهای و تحریمهایی که تنها با مجوز کنگره آمریکا لغو میشوند و همچنین موضوعات فنی مرتبط با بازگشت به اجرای تعهدات، نشان میدهد که مسیر دستیابی به توافق جامع و ماندگار؛ طولانی و دشوار خواهد بود و در دولت روحانی به نتیجه نهایی نمیرسد.
اما این سوال مطرح شده است که چرا حکومت ایران بدون برآورده شدن خواسته لغو تمامی تحریمها که مورد تاکید علی خامنهای قرار داشت، در آستانه انتخابات پای میز مذاکره با آمریکا (با ادعای غیرمستقیم بودن مذاکرات از طریق واسطههای اروپایی) مینشیند؟ آن هم در شرایطی که ابهام درباره چشمانداز پس از انتخابات و تغییر تیم مذاکرهکننده هستهای، خود مانعی در راه توافق بهشمار میرود.
آگاهان امور می گویند: پاسخ به این پرسش فراتر از نیازهای اقتصادی ضروری ایران، میتوان در فضای سیاست داخلی و انتخابات پیش رو جستجو کرد. انتخاباتی که مقامات ایران میگویند حضور در آن زمینه ظهور امام زمان را فراهم میکند و ضامن بقای نظام است، اما عموم مردم که فراتر از سیاست؛ دغدغه نان و معیشت دارند، به آن اقبالی نشان نمیدهند.
این دلزدگی را در شعارهایی که در اعتراضهای دیماه ۹۶ و آبان ۹۸ تا تجمع اخیر بازنشستگان معترض به وضعیت اقتصادی سر داده شد، مشهود است: «اصلاحطلب، اصولگرا، دیگه تمومه ماجرا»، «ما دیگه رای نمیدیم، عدالتی ندیدیم»….
پیشتر نیز توافق هستهای مقدماتی نتیجه دو ماه مذاکره علنی و دو سال مذاکره پشتپرده ایران و آمریکا بود. اکنون نیز این احتمال وجود دارد که با تصمیم سیاسی مقامات حکومتی و در راس ان خامنه ای برای بهرهبرداریهای انتخاباتی، این تجربه تکرار شود و در دو ماه باقی مانده تا انتخابات ریاستجمهوری چارچوبی ابتدایی برای پیشرفت مذاکرات به دست آید.
توافق دوباره با غرب، اگر حاصل شود؛ از نگاه حکومت ایران تنها فرصتی برای تنفس و ادامه حیات در دل بحرانها است و از نگاه غرب به تعویق انداختن نقطه تقابل در چالشی که فعلا راهحلی برای آن ندارد.