اظهارات روز گذشته(دوشنبه)رئیسجمهور ایالات متحده که از آغاز مذاکرات مستقیم هستهای بین آمریکا و رژیم ایران خبر داد، «غافلگیر کننده» توصیف شده و واکنشهایی به دنبال داشته است.
دونالد ترامپ هنگام میزبانی از نخستوزیر اسرائیل در کاخ سفید اعلام کرد که ایران و آمریکا گفتوگوهای مستقیم هستهای را آغاز کردهاند و روز شنبه هم نشستی در سطح بالا برگزار خواهد شد.
او با بیان اینکه در این گفتوگوها «خواهیم دید چه اتفاقی میافتد» گفت: «فکر میکنم همه قبول دارند که دستیابی به یک توافق گزینهای بهتر است».
ساعاتی پس از انتشار این سخنان، وزیر خارجه ایران با اعلام اینکه روز شنبه دیدار سطح بالا در عمان برگزار خواهد شد، در عین حال به «گفتوگوهای غیرمستقیم» بین دو کشور اشاره کرد.
عباس عراقچی بامداد سهشنبه ۱۹ فروردین در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ایران و ایالات متحده روز شنبه [۲۳ فروردین] در عمان دیدار خواهند کرد برای گفتوگوهای غیرمستقیم در سطح عالی».
او ساعاتی بعد در اظهاراتی که خبرگزاری ایرنا مخابره کرد، گفت که هدف از برگزاری مذاکرات عمان، «احقاق حقوق مردم ایران» و «رفع تحریمها» است.
وزیر خارجه رژیم در عین حال توپ را به زمین آمریکا انداخت و اظهار داشت: «اگر طرف آمریکایی با ارادهٔ واقعی به عمان بیاید، حتماً به نتیجه خواهیم رسید».
او تأکید کرد که ما «هیچ قراری» برای تبدیل مذاکره به «مستقیم» نداریم و علت آن را جلوگیری از «فشار، تهدید و دیکته کردن» ایالات متحده دانست و افزود: «ما به این شیوه اعتقادی نداریم. مذاکره غیرمستقیم میتواند تضمینکننده یک گفتگوی واقعی و مؤثر باشد. ما هم به این شیوه پیش خواهیم رفت».
مقامهای جمهوری اسلامی در روزهای گذشته نیز بارها هرگونه مذاکره مستقیم را رد کرده و فقط بر انجام مذاکرات غیرمستقیم بین تهران و واشینگتن تاکید کرده بودند.
موافقت رژیم با انجام مذاکره با دولت ترامپ در حالی است که علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، ۱۹ بهمن پارسال گفته بود که مذاکره با دولت دونالد ترامپ «عاقلانه نیست، هوشمندانه نیست،
او ۲۲ مرداد سال ۱۳۹۷، در دولت اول ترامپ، هم در یک سخنرانی تأکید کرده بود: «مذاکره با آمریکا را امام ممنوع اعلام کرد، من هم ممنوع اعلام کردم. اگر هم بر فرض محال یک وقتی قرار بود دولت جمهوری اسلامی با دولت آمریکا مذاکره بکند، با دولت ترامپ هرگز مذاکره نخواهد کرد».
در همین حال برخی رسانههای حکومتی ایران از جمله خبرگزاری تسنیم، نزدیک به سپاه پاسداران، گزارش دادند که مقامهای ارشد رژیم ایران و آمریکا روز شنبه در مسقط، پایتخت عمان، «با یکدیگر به صورت غیرمستقیم گفتوگو خواهند کرد».
به نوشته تسنیم، ریاست هیئت ایرانی در این گفتوگوها با عباس عراقچی و هیئت آمریکایی با استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه، است.
وبسایت اکسیوس هم گزارش داد که در این گفتوگوها عباس عراقچی و استیو ویتکاف حضور خواهند داشت.
همزمان ترامپ تهدید به حمله به ایران کرده، اما به نوشتۀ وبسایت خبری «اکسیوس»، او بیشتر با جناح میانهرو همسو است که راهحل دیپلماتیک را ترجیح میدهد.
اکسیوس روز سهشنبه ۱۹ فروردین نوشت که «به گفته منبعی آگاه از دیدگاههای آنان، استیو ویتکاف و معاون رئیسجمهور، جیدی ونس، نیز باور دارند که رسیدن به توافق با ایران ممکن و مطلوب است.»
ویتکاف در گفتوگویی با تاکر کارلسن، خبرنگار معروف طرفدار ترامپ که خود بهشدت با جنگ علیه ایران مخالفت کرده، گفت که «امکان واقعی» برای دستیابی به یک «برنامه راستیآزمایی» وجود دارد تا اطمینان حاصل شود ایران بهدنبال ساخت سلاح هستهای نیست.
با این حال، به نوشته اکسیوس، چهرههای تندرو مانند مایک والتز، مشاور امنیت ملی، و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، حمایت بیشتری از اقدام نظامی دارند و به احتمال دستیابی به توافق تردید دارند.
چین خواستار «صداقت سیاسی» آمریکا شد
در همین حال، پکن روز سهشنبه از ایالات متحده خواست تا به گفته آن، در مذاکرات هستهای با ایران «صداقت» نشان دهد.
لین جیان، سخنگوی وزارت خارجه چین، گفت: «ایالات متحده، به عنوان کشوری که یکجانبه از توافق جامع بر سر پرونده هستهای ایران خارج شد و شرایط فعلی را ایجاد کرد، باید صداقت سیاسی (و) احترام متقابل را نشان دهد».
به گزارش خبرگزاری فرانسه، او افزود: واشینگتن باید «در گفتوگو و رایزنی شرکت کند و در عین حال از رویه اشتباه خود در استفاده از زور برای اعمال فشار شدید دست بردارد».
سخنگوی وزارت خارجه چین گفت که کشورش «به ارتباط با همه طرفها، ترویج فعالانه صلح و گفتوگو و تلاش برای دستیابی به راهحل دیپلماتیک ادامه خواهد داد».
از سوی دیگر وبسایت اکسیوس یادآور شده است که نخستوزیر اسرائیل احتمال موفقیت گفتوگوهای آتی را «بسیار اندک» میداند و در کاخ سفید هم درباره اینکه «توافق خوب» چگونه توافقی باید باشد سخن گفت.
آقای نتانیاهو روز دوشنبه در کنار دونالد ترامپ گفت دو طرف توافق دارند که ایران نباید به سلاح هستهای دست یابد.
او افزود: «اگر بتوان این کار را به صورت دیپلماتیک، و به طور کامل، آن طور که در لیبی صورت گرفت انجام داد، فکر میکنم کار خوبی خواهد بود».
یک مقام ارشد اسرائیلی به اکسیوس گفت: «نتانیاهو مدل لیبی را میخواهد؛ برچیده شدن کامل برنامه هستهای ایران».
با این حال برخی رسانههای اسرائیلی، از جمله تایمز اسرائیل، سفر آقای نتانیاهو به واشینگتن را دستکم در زمینه لغو تعرفههای آمریکا بر کالاهای این کشور ناموفق توصیف کردهاند.
اما برخی دیگر از رسانههای اسرائیلی، از جمله یدیعوت احرونوت، گفتهاند که آقای ترامپ قصد داشت تا بنیامین نتانیاهو را به طور خصوصی در جریان مذاکرات سطح بالای آمریکا و ایران قرار دهد.
آمریکا و اسرائیل همواره تاکید کردهاند که اجازه دستیابی ایران به سلاح هستهای را نخواهند داد.
دونالد ترامپ در دو ماه و نیم گذشته چند بار گفته بود که تهران باید بین اقدام نظامی یا مذاکره برای دستیابی به توافق هستهای جدید یکی را انتخاب کند و او امیدوار است توافق حاصل شود.
با این حال علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، پیشنهاد مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد.
ایران میگوید به دنبال تولید سلاح هستهای نیست؛ با این حال آژانس بینالمللی انرژی اتمی هشدار داده که تهران به طور چشمگیری غنیسازی اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد افزایش داده و انباشت ذخایر اورانیوم غنیشده را شتاب داده است.