لینک یوتیوب و صوتی گفتگوی رادیو پیام اسراییل در انتهای نوشتار قرار دارد.
رادیو پیام اسراییل: درود به شما جناب عبدالله مهتدی و سپاس از اینکه دعوت رادیوپیام اسراییل را پذیرفتید و در این برنامه حضور دارید.
به عنوان پرسش اول مایلم از شما این سوال را داشته باشم همانطور که میدانید در طول چهار دهه گذشته کمتر حزب و اپوزیسیون ایرانی بوده که بر اساس شرایط جهانی و منطقهای و خود ایران دچار تغییر و تحولات و دگرگونی نشده باشد و میدانیم که حزب کومله کردستان ایران هم از این قاعده مستثنا نبوده و در طول سالیان گذشته در چارچوب حزب کومله کردستان ایران تغییر و تحولات ایجاد شده از شما به عنوان دبیرکل حزب کومله کردستان ایران این پرسش را دارم که شما این تغییرو تحولات را چگونه ارزیابی می کنید؟
عبدالله مهتدی: کومله به عنوان یک سازمان سیاسی زیرزمینی در سال ۱۳۴۸ خورشیدی یعنی ۱۹۶۹ میلادی تاسیس شد.زیرزمینی به این دلیل که در آن روزگار و در دوره شاه آزادی های سیاسی برای احزاب وجود نداشت و در نتیجه چه ما چه دیگران مجبور بودیم فعالیت هایمان را به صورت زیرزمینی پیش ببریم. حدود یک دهه ما در این شرایط فعالیت کردیم.
دستگیری های زیادی دادیم در انقلاب ۱۳۵۷کومله شرکت کرد. ولی با دیدگاه ها و برنامه ها و سیاست های کاملاً متفاوت با آیت الله های که سرانجام هم انقلاب ایران را به این مسیر اسلامی کشاندند.
بنابراین از همان روز اول معلوم بود که جنبش کردها در ایران خواهان آزادی و دموکراسی و همچنین حقوق کردها بود در حالی که نه آزادی نه دموکراسی نه حقوق بشر و نه حقوق کردها مورد توجه جمهوری اسلامی نبود و کردها با سرکوب روبرو شدند.
حزب کومله کردستان ایران از سازماندهندگان اصلی مقاومت خلق کرد بر علیه این سرکوبها بود و در آن دوره خواست ما تا آنجایی که به مسئله کرد ربط داشت خودمختاری بود.
طی سال های گذشته ما بیشتر روی دموکراسی بیشتر روی آزادی سیاسی تکیه کردیم و خواهان یک ایران فدرال هستیم که سکولار- تکثر گرا و درعین حال حقوق کردها هم در آن ملحوظ شده باشد
رادیو پیام اسراییل: شما به یک سیستم فدرال برای ایران آینده اشاره میکنید و آن را یک نوع حکومت مناسب برای ایران آینده می دانید. به نظر شما یک سیستم فدرال برای کشوری مانند ایران با شرایط فرهنگی و جغرافیایی که دارا میباشد تا چه حد میتواند مناسب و در عین حال کار ساز و در ایران جوابگو باشد؟
عبدالله مهتدی: تمام تاریخ ۲۵۰۰ ساله ایران به جز یک دوره کوتاه که به صد سال هم نمیرسد شاهد این هست که ایران به طور غیر متمرکز اداره شده است. چه در دوران باستان و امپراتوری های دوران باستان چه در حکومتهای امپراطوری گونه قرون وسطی حتی در انقلاب مشروطیت ایران ما مسئله انجمن های ایالتی و ولایتی را داریم که یک نوع بیانی است برای همین محتوا. برای محتوای عدم تمرکز و فدرالی در ایران.
ایران با توجه به تکثر اتنیکی- زبانی- فرهنگی و وسعت جمعیت و تنوع فرهنگی ایران و وجود خلق های گوناگونی که در ایران زندگی می کنند به نظر من با توجه به این واقعیت تاریخی و این ترکیبی که اکنون ایران دارد بهترین راه برای همزیستی مسالمت آمیز تمام مردم ایران عبارت از یک نظام فدرالی غیر متمرکز است که ضمن اینکه وحدت ایران را حفظ میکند ولی در عین حال حقوق بخش های گوناگون را در نظر میگیرد.
رادیو پیام اسراییل: با توجه به اینکه حزب کومله کردستان ایران به یک ایران فدرال اعتقاد دارد و آن را مناسب برای آینده ایران میداند آیا امکان دارد که برای شنوندگان رادیو پیام اسرائیل بیشتر راجب فدرالیزمی که شما به آن اعتقاد دارید توضیح بدهید؟
عبدالله مهتدی:نظام فدرالی یک نظام شناخته شده در جهان است. ابداع کرد ها یا هیچ کس دیگری نیست برای کشورهایی که این نوع تنوعات را دارا می باشند. یا به دلایل تاریخی اجزای مختلف آن با هم خواستند وحدت بیشتری با هم داشته باشند نظام فدرالی نظام کاملا مناسبی بوده است.
هندوستان به صورت فدرالی اداره میشود و با وجود این همه تنوع گوناگون نمی شود تصور کرد که نحوه دیگری می توانست اداره شود.
تمرکزگرایی شدیدی که در صد سال اخیر بر ایران حاکم شده است به نظر من جوابگو نیست و نخواهد بود.من معتقد هستم که این تمرکزگرایی سر از دیکتاتوری و استبداد در آورده و باز هم سر درخواهد آورد.
من فدرالیزم را یکی از مولفههای اصلی دموکراتیزه کردن جامعه ایران میدانم. مسئله فقط حقوق کردها و دیگر ملیتهای ایران نیست مسئله عبارت از دموکراتیزه کردن کامل جامعه ایران است و این دموکراتیزه کردن کامل نمیتواند محقق شود به طریقه دیگری جز اینکه حقوق کردها و دیگر قومیتهای ایرانی داده شود و به شکلی این عدم تمرکز گرایی محقق شود.
کشورهای مختلفی در اروپا- آمریکا -کانادا -آلمان می بینیم که همه به شکل های گوناگون به خاص خودشان فدرالیزم را پایه ریزی کردند.
ما هم در ایران فردا باید به شکل خاص خودمان و با توجه به تاریخ و واقعیت اجتماعی و با توجه به خواست مردم و طبق توافقی که در آن انجام خواهیم داد و دیالوگ برقرار خواهد شد نهایتا شکل نهایی به خود خواهد گرفت واز هم اکنون من نمی توانم نسخه ای تجویز کنم. اما در کلیت خود به نظر من هم خواسته های برحق تاریخی خلق کرد و دیگرخلق ها را نی تواند تامین وتضمین کند. وهم به بهترین نحو میتواند دموکراتیزه بودن جامعه ایران را تضمین کند.و بهترین گارانتی است در مقابل این که استبداد و دیکتاتوری به ایران بر نخواهد گشت.
رادیو پیام اسراییل: در فردای پس از سرنگونی جمهوری اسلامی اگر قرار باشد رفراندومی برای تعیین نوع و شکل حکومت آینده ایران برگزار بشود میخواستم نظر شما را به عنوان دبیرکل حزب کومله کردستان ایران درباره این رفراندوم در ایران بدانم.
عبدالله مهتدی: بعد از تغییر نظام سیاسی ایران و برچیدن نظام جمهوری اسلامی که امیدوارم با کمترین دردسرو در زودترین زمان ممکن صورت بگیرد نهایتا مردم ایران هستند که باید در یک مجلس موسسان دموکراتیک و منتخب راجع بهنوع ساختار سیاسی کشور تصمیم بگیرند و فکر می کنم که این درسترین طریق است که میشود انجام داد.منتها این مجلس موسسان نمیتواند خواستهای مردم مناطق مختلف ایران منجمله مردم کردستان را نادیده بگیرد اگر بخواهد که ایران را بر اساس همگرایی و نزدیکی و زندگی مشترک دوباره از نو پایهریزی کند همانطور که گفتم باید این واقعیت اجتماعی- سیاسی و تاریخی را در نظر بگیرد.
رادیو پیام اسراییل: همانطور که میدانید اعتصابات و اعتراضات گستردهای در هفته گذشته در تهران و شهرهای دیگر ایران رخ داد و با توجه به شرایط وخیم اقتصادی انتظار میرود که این اعتراضات و اعتصابات به شکل گسترده تری در آینده نزدیک دوباره اتفاق بیفتد.
میخواستم نظر شما را در رابطه با این اعتراضات و اعتصابات بدانم و اینکه شما چه ارزیابی و نظری در مورد این اعتراضات دارید و فکر میکنید در ماههای آینده ایران دستخوش چه تغییر و تحولاتی خواهد شد با توجه به شرایط جهانی و وضعیت وخیم اقتصادی که در پیش روی ایران است و مردم در واقع به آن دست و پنجه نرم میکنند؟
عبدالله مهتدی: بعد از چهل سال این اولین بار است که در چنین سطح گستردهای بازار به میدان اعتراض و مخالفت با رژیم جمهوری اسلامی به میدان میآید. قبلا در بازار شهر های مختلف اعتراضاتی صورت میگرفت ولی حتی دردوره جنبش سبز درسال ۱۳۸۸ بازار به این شکل به مردم نپیوست و این پیوستن بازار به جنبش اعتراضی و مردمی علیه جمهوری اسلامی به نظر من یک گام فوق العاده مهم است. نشانه مشروعیت زدایی هرچه بیشتراز جمهوری اسلامی و از دست رفتن آخرین سنگرهای رژیم و پایگاههای آن در جامعه ایران است. و باید این حرکت را مورد پشتیبانی قرار داد و گسترش داد.
همان طور که گفتم من فکر میکنم جمهوری اسلامی به دلایل سیاسی- اجتماعی- فرهنگی و تاریخی دیگر جایی در جامعه ایران ندارد. سالهاست که جمهوری اسلامی می بایست میرفت و از طرف جامعه ایران پس زده شده است.
سالها قبل از اینکه از لحاظ سیاسی و اقتصادی مردم نشان بدهند که این رژیم را نمیخواهند از لحاظ ایدئولوژیکی شکست خورده بود. از لحاظ فرهنگی شکست خورده بود.
به خصوص نسل جوان جامعه ایران به هیچ عنوان دیگر این نظام را نمی خواهد. این نظام تمام منابع اساسی و ثروتهای سرشار جامعه ایران را صرف ماجراجویی خارجی علیه کشورهای عرب- اسرائیل و کشورهای همسایه کرده و مملکت را به فقر و عدم توسعه و استبداد و فساد گسترده دست به گریبان کرده است.
یک چنین رژیمی بایستی برود این خواست و آرزوی قلبی دهها میلیون نفر از مردم ایران است که با صدای بلند هر روز و هر بار به شکلی کارگران-درویشان- خوزستانیها- کردها همه دارند این را ابراز می کنند. دانشجو- معلم. بنابراین به نظر من جمهوری اسلامی در بنبست کامل قرار دارد و نبایستی گذاشت این بار جان سالم به در ببرد از این جنبشهای مردمی.
فدرالیزم… و جنابعالی هم بشی فرماندار؟ بعد از رژیم آخوندی، مردم تصمیم خواهند گرفت چه نوع حکومتی تشکیل شود.. نه امثال شما کاخ نشین های مقام دوست