یهودیان اسرائیل و جهان امشب به اجرای آئین های شب نخست یکی از مهمترین اعیاد مذهبی خویش می پردازند که عید پسح نام دارد و در زبان فارسی آن را “عید فطیر” نیز می خوانند که پیام آور آزادی مردمان و رهایی آنان از بندگی و بردگی فرمانروایان ستمگر می باشد.
پسح را عید آزادی و بهار نام نهاده اند، زیرا در نخستین هفته های فصل بهار آغاز می شود و یادگار خروج یهودیان از سرزمین مصر و رهائی آنان از قید بردگی فرعونیان است که مدت چهارصد سال بر آنها ستم روا داشتند و همه آزادی های انسانی را از آنان سلب کردند.
عید پسح با مراسمی پرشکوه و نیایش ها و آوازهای دلنشین همراه است و خوراکی های ویژه دارد و یکی از سه عید بزرگ یهودیان به شمار می آید.
در دوران گذشته، عید پسح سرآغاز سال نو و فرا رسیدن نوروز نیز به شمار می آمد. ولی تاکید بر اهمیت آزادگی و آزاد زیستن آن قدر مهم بود که جنبه نوروزی پسح به فصل پائیز انتقال یافت .
جشن سال نو که “رش هشانا” به طور جداگانه برگزار می شود.
در تورات مقدس آمده است که چند هزار سال پیش، هنگامی که در سرزمین اسرائیل خشکسالی رخ داد، حضرت یعقوب و فرزندانش رهسپار سرزمین مصر گردیدند که در آنجا وفور نعمت بود و مدت چهار صد سال در آنجا زیستند.
فراعنه نخستین مصر که در سال های نخستین ورود بنی اسرائیل (و دوران صدارت عظمای حضرت یوسف در دربار مصر) با آنان خوش رفتاری می کردند، جانشینان آنان یوسف و خدمات او را از یاد ببردند و به تدریج زندگی را بر بنی اسرائیل تلخ کردند و آنان را به بیگاری گرفتند.
حضرت موسی از این ستمکاری به خشم آمد و از فرعون خواست به ملت او اجازه دهد به سرزمین پدری بازگردد و آزادی خود را بازیابد.
فرعون بارها و بارها این خواسته را رد کرد. ولی پس از ده مصیبتی که به توصیف تورات بر این فرد ستمگر و اهالی سرزمینش وارد آمد، حضرت موسی قوم خود را از مصر رهانید و دریای سرخ شکافته شد و بنی اسرائیل از میان آب گذشتند و مدت ۴۰ سال در بیابان سینا راه پیمودند و بالاخره به سرزمین پدری خویش وارد شدند. ولی حضرت موسی بخت دیدن آن سرزمین را نداشت و پیش از ورود به آنجا درگذشت.
به پاس این رویداد باستانی، که شاید بتوان آن را نخستین خیزش مردمی در تاریخ بشری علیه جور و ستم دانست، در تورات آمده است که یهودیان باید جشن بگیرند و در ظرف یک هفته از خوردن نان معمولی خودداری ورزند و نان فطیر بخورند، زیرا سپیده دم روزی که آنان به رهبری حضرت موسی خاک مصر را ترک می گفتند و به سوی آزادی گام بر می داشتند، فرصت آن را نداشتند که خمیر نان آن سرشته شود.
نان فطیر که در هفت روز عید زینت بخش سفره یهودیان است، از خمیر بدون مایه پخته شده و از همین جا ضرب المثل فارسی که می گوید «بی مایه فطیر است»
روز نخست و روز پایانی عید پسح مقدس است و یهودیان کارهای روزانه را کنار می گذارند و به نیایش و استراحت و شادی می پردازند .
مفهوم بزرگ عید پسح، تاکید بر ارزش آزادی بی انسان هاست. یهودیان در شب عید داستان خروج از سرزمین بردگی مصر را بازگو می کنند و پروردگار را سپاس می گویند که آنان را از سرزمین بردگی مصر رهانید و آزادی را به آنان بازگرداند.
در دفتر نیایش های شب عید، که هَگادا نامیده می شود، آمده است که یهودیان باید حکایت خروج از بندگی مصر و بازیافتن آزادی را همیشه به یاد داشته باشند و آن را به فرزندان و نوادگان خویش نیز بیاموزید – زیرا انسان آزاد زاده شده و آزاد باید زیست کند.
یهودیان پیش از فرا رسیدن عید خانه های خود را کاملا نظافت می کنند و برای سفره عید ظرفهای نو می خرند و ظرفهای موجود را نیز در آب جوش فرو می برند تا هر اثری از مواد ترشیده (חמץ – حامص) از آن زدوده شود.
نان فطیر (מצה – مصا) از آرد گندم و جو و ذرت و دیگر غلات تهیه می شود و پیش از آن که خمیر ور آید باید در تنور قرار گیرد (از هنگام آماده کردن خمیر تا قرار دادن آن در تنور نباید بیش از ۱۸ دقیقه بگذرد).
برای آن که در خانه های یهودی در هفت روز عید اثری از حامص نباشد، یهودیان به طور نمادین همه آن چه را که در خانه وجود دارد به نام یک فرد غیر یهودی منتقل می سازند و در پایان عید این معامله نمادین را باطل اعلام کرده و اثاث خویش را دوباره به نام خود باز می گردانند.
مراسم شب عید پسح، همانند دیگر اعیاد اسرائیل بسیار زیباست و با سرور و شکوه ویژه برگزار می شود. همه افراد خانواده دور سفره می نشینند و همگان (و به ویژه نوباوگان و نوجوانان) هر یک به نوبت بخشی از داستان خروج از مصر (هگادا) را می خواند و پدر خانواده درباره اهمیت پسح و آزادی برای فرزندان خویش سخن می گوید.
در جریان مراسم عید چهار جام شراب نوشیده می شود تا همگان سرخوش و زنده دل باشند. ولی کودکان آب انگور می نوشند.
شام شب عید مفصل تر و لذیذتر از دیگر روزهای هفته و ایام سال است و پس از صرف شام، همگان به خواندن سرودهای ویژه عید می پردازند و آرزو می کنند که به سرزمین پدری (اسرائیل) باز گردند و آزادی خویش را باز یابند.
خانم و آقای محترم اسراییلی , عید پاکیزه تا ن مبارک!!با اطمینان به شما میگویم,بدانید که مردم با فرهنگ ایران هرگز دشمن اسراییل نبوده اند.به امید پیروزی انسانیت ,روی ماهتان را میبوسم و عید بر شما و دیگر مردمان با فرهنگ دنیا مبارک!یک نفر ایرانی در سوئد,امین کریمی.
درودوبرکت بر بنی اسرائیل آسمان اسرائیل خدا عاشق شما عزیزان است و فرشتگانش از هر سو از شما حمایت و حفاظت میکنند اسرائیل بزرگ و پادشاهی اسرائیل در جهان حق یعقوبی و وعده اسمانی ماست . جلال و برکت بر اسرائیل