چند روز پیش از روی کار آمدن یک رئیس جمهور تندرو در ایران، مقامات دولت بایدن نسبت به شانس خود برای بازگرداندن سریع توافق هستهای با رژیم ایران، که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا آن را برچیده بود، بدبین شده اند، زیرا نگران هستند که دولت جدید تهران در زمینه تحقیقات و تولید هستهای با سرعت بیشتری پیش برود و خواستههای جدیدی را در برابر ایالات متحده مطرح سازد.
نیویورک تایمز می نویسد: «مذاکره کنندگان آمریکایی، معتقد بودند که آنها پیش از روی کارآمدن ابراهیم رئیسی، که یک آخوند تندرو است، در آستانه دستیابی به توافق هستند. آنها در ماه ژوئن آنقدر مطمئن بودند که دور دیگری از مذاکرات قریب الوقوع است، که یک مذاکره کننده برجسته آمریکایی لباسهای خود را در هتلی در وین، جایی که مذاکرات از طریق واسطه های اروپایی در چهار ماه گذشته در آنجا انجام شد، باقی گذاشت.»
نشست بعدی هرگز اتفاق نیفتاد. بازرسان بین المللی، عملا ازفعالیتهای هستهای ایران بی اطلاع ماندهاند. در مرکز اصلی غنی سازی رژیم ایران در نطنز، سانتریفیوژها با سرعت مافوق صوت در حال چرخش هستند و شروع به غنی سازی اورانیوم با غلظتی کردهاند که نزدیک به غلظت مورد نیاز برای ساخت بمب اتم است. در دیگر تاسیسات اتمی ایران، مقداری اورانیوم در حال تبدیل شدن به شکل فلزی است – رژیم ایران اصرار دارد که این کار برای اهداف پزشکی است، اما این فناوری برای کلاهک اتمی نیز کاربرد دارد.
هنوز مشخص نیست که ابراهیم رئیسی تیم مذاکره کننده فعلی ایران را حفظ خواهد کرد یا وفاداران خود را جایگزین آنها خواهد ساخت.
رابرت مالی، مذاکره کننده اصلی آمریکایی، در مصاحبهای گفت: «این یک خطر جدی است که آنها با انتظارات غیر واقعی در مورد آنچه میتوانند در مذاکرات به دست آورند، بازگردند.»
به نوشته نیویورک تایمز، اگر دیپلماسی شکست بخورد، هر دو طرف زیانهای زیادی خواهند کرد. برای بایدن، بازگشت به برجام، به امید مهار مجدد برنامه هستهای حکومت ایران، یک هدف اصلی است. همچنین بازگشت به توافق هستهای، برای تلاش بایدن در جهت احیای روابط آسیب دیده با متحدان اروپایی، که مذاکرات اولیه را به همراه ایالات متحده، روسیه و چین انجام دادهاند، بسیار مهم است.
نیویرک تایمز، در بخش دیگری از گزارش خود، به سخنان علی خامنهای اشاره میکند که خواهان دریافت تضمین از آمریکا برای عدم خروج دوباره از توافق، در آینده شده است و در این ارتباط مینویسد: «آنتونی بلینکن و رابرت مالی توضیح دادهاند که در دموکراسی، راهی برای بستن دست رئیس جمهور آینده وجود ندارد و بهترین راه برای حفظ توافق، نشان دادن این امر است که توافق به دست آمده به نفع هر دو طرف است. چیزی به عنوان ضمانت وجود ندارد. این در ماهیت دیپلماسی نیست.»