دربار واتیکان اعلام کرد اسناد مربوط به دوران جنگ جهانی دوم که در آرشیو واتیکان نگهداری می شود و با کنون محرمانه بوده، به روی همگان باز می شود. این اسناد به نقش پاپ اعظم پیِ دوازدهم، در جنگ جهانی و نوع روابطش با آلمان نازی مربوط می شود.
با گذشته حدود ۷۵ سال از پایان جنگ جهانی دوم، حکومت واتیکان آرشیو اسناد را همچنان بسته نگاه داشته و به پژوهشگران و تاریخ نویسان اجازه دیدن آن را نمی دهد.
درباره شیوه رفتاری پاپ اعظم پیِ دوازدهم رهبر کاتولیک های جهان، در دوران جنگ جهانی دوم و ارتباطاتش با هیتلر ارزیابی های ضد و نقیضی وجود دارد، که اکنون با گشودن آرشیو اسناد، امید می رود که بتوان از واقعیات آگاه شد.
شماری از پژوهشگران تاریخ و برخی از سران جوامع یهودی در جهان بر این باورند که پاپ اعظم، به چای آن که به حمایت از یهودیان برخیزد، عملا با هیتلر همکاری کرد و هرگز نسبت به کشتار یهودیان توسط نازی ها اشاره ای نکرد.
برخی تاریخ نویسان بر این باورند که اگر پاپ اعظم چنین می کرد، ممکن بود ارتش هیتلری واتیکان را به اشغال در آورد و بر ثروت کلیسای کاتولیک مسلط گردد.
پاپ اعظم، همچنین هرگز از پیروان خود خواستار نشد که به یهودیان پناه دهند و نگذارند که آن ها به دست ماموران حکومت آلمان نازی بیفتند.
البته در دوران جنگ، صدها نفر از یهودیان ایتالیا توانستند در کاخ ییلاقی پاپ اعظم مخفی شوند. ولی بعید می نماید که این پناه دادن، با اطلاع و یا توصیه شخص پاپ اعظم بوده است.
به دنبال این جریان بود که شماری از صومعه های کاتولیک در ایتالیا نیز درهای خود را به روی ی یهودیان گشودند و به آنها پناه دادند. ولی این اقدام انسان دوستانه، به توصیه یا پیشنهاد دولت واتیکان نبود.
برخی از یهودیان یادآور می کنند که در اوج جنگ جهانی دوم، پپ اعظم، به جای آن که کشتار یهودیان توسط هیتلر را به طور علنی محکوم بدارد و بکوشد یهودیان نجات یابند، مشغول معاملات املاک و افزایش ثروت بوده است.
امید می رود که با گشوده شدن بایگانی واتیکان، واقعیت امر آشکار شود.
