پس از ارسال پیام های مکرر بین حکومت ایران و آمریکا سرانجام ۵ روز پیش نشست مجازی کمیته مشترک برجام میان اعضای کنونی حاضر در توافق هسته‌ای تشکیل شد. اگر چه آمریکا به طور مستقیم در این نشست حضور نداشت اما تشکیل این نشست حاصل تلاش و پیگیری دیپلماتیک دولت جو بایدن در تعامل با تهران و واسطه‌گری کشورهای اروپایی به‌شمار آمد.
این نشست پس از آن برگزار شد که منابع دیپلماتیک اروپایی از برگزاری مذاکرات پنهانی در فرانکفورت میان ایران و آمریکا با حضور نمایندگانی از تروئیکای اروپایی خبر داده بودند. این منابع از وجود یک “پیشنهاد مشخص ایرانی” نام بردند اما در همان حال از آمادگی آمریکا جهت لغو تنها “برخی” تحریم‌ها در ازای بازگشت ایران به تعهدات برجامی پیشنهاد داده بودند.
برخی تحلیلگران می گویند: شاید مهمترین دستاورد این نشست این است که ایران و آمریکا توافق کردند که امروز (سه شنبه ) به طور غیرمستقیم گفتگو کنند.
نماینده جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در این باره گفته است که در وین دیدار مستقیمی میان ایران و آمریکا انجام نخواهد شد و دیگر حاضران در این نشست تلاش می‌کنند دیدگاه‌های تهران و واشینگتن را به هم نزدیک نمایند.
همزمان پس از این نشست مجازی، شماری از مقامات رسمی ایرانی نیز سیگنال‌هایی از آغاز روند جدید مذاکرات داده بودند. از جمله حسن روحانی با عقب‌نشینی آشکار از خواسته علی خامنه‌ای مبنی بر “«لغو همزمان تمامی تحریم‌ها”»، از آمادگی ایران برای توافق “جز به جز” یا “کل به کل” سخن گفته است و ی همچنین در ۱۱ فروردین ضمن اشاره به سخنان علی خامنه‌ای که گفته بود “ما برای مذاکره عجله نداریم”، تاکید کرد «هر چه زمان بیشتر بگذرد عجله تبدیل می‌شود به فرصت سوزی.»
علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی حکومت ایران نیز کوتاه مدتی پس از نشست مجازی کمیته مشترک برجام در شبکه اجتماعی “کلاب‌هاوس” از “شکسته شدن بن‌بست” خبر داد.
صالحی تاکید کرده بود: «از بحث غیر قابل توجیه که آنها اول شروع کنند یا ما اول شروع کنیم، عبور کردیم.»
اما مذاکره بر سر چیست؟ حکومت ایران شرط بازگشت آمریکا به برجام و بازگشت به تعهدات برجامی خود را لغو قابل راستی‌آزمایی همه تحریم‌های آمریکا عنوان کرده است. اما ایالات متحده از لغو “برخی” تحریم‌ها در ازای بازگشت ایران به تعهدات برجامی سخن گفته و خواستار مذاکره درباره “سیاست‌های منطقه‌ای” و “برنامه موشکی” تهران نیز شده است.
آگاهان امور می گویند : با این شروط شکاف میان دو طرف بزرگ به نظر میرسد اما اختلاف آنجا بزرگتر می‌شود که آمریکا میان “بازگشت به مذاکره” و “مذاکره برای بازگشت به برجام” تفاوت قائل می‌شود و اغلب خواستار مذاکراتی فراگیرتر از برجام و پرونده اتمی ایران است.
هر چند ظریف و عراقچی دستیار اول وی موکدا اصرار می‌کنند که تهران پیش از لغو تحریم‌ها نه مستقیم و نه غیرمستقیم با آمریکا گفت‌وگو نخواهد کرد اما حضور آمریکا در “اتاق‌های کناری” محل مذاکره کمیسیون مشترک برجام در وین نشانگر غلبه رویکرد دولت جو بایدن بر فرایند جدید مذاکرات است.
جو بایدن نیز به‌خوبی می‌داند که “تحریم‌ها” و “بلوکه شدن منابع ارزی” چه مشکلات بزرگی را برای رژیم ایران ایجاد کرده است. و در ادامه سیاست “کارزار فشار حداکثری” دونالد ترامپ باعث هم‌پوشانی “شکاف‌های سیاسی”، “بحران اقتصادی” و”اعتراضات اجتماعی فزاینده” بر یکدیگر شده و نظام ایران را به طور بی‌سابقه‌ای شکننده کرده است. بدین دلیل بایدن در مقابل لغو تحریم‌ها و آزادسازی منابع مسدود شده فقط بازگشت به تعهدات برجامی را خواستار نخواهد شد.
آگاهان امور می گویند: به عبارتی دیگر دو دستاورد عمده سیاست فشار حداکثری که همانا “تحریم‌های گسترده و فلج کننده اقتصادی” و “بلوکه شدن منابع مالی ایران” بوده است، قدرت چانه زنی دولت بایدن را به نحو چشمگیری افزایش داده است.از چنین چشم‌اندازی کاخ سفید با لغو محدود و هدفمند “برخی” تحریم‌ها و آزادسازی “قطره‌ای” و گام به گام منابع مسدود شده، از یکسو اصل مذاکره را به نظام علی خامنه‌ای تحمیل کرد و از سویی دیگر مذاکره برای بازگشت به برجام و کنترل برنامه اتمی ایران را میس
