محمد جواد ظریف “ماله کش اعظ” پس از سخنرانی علی خامنه‌ای، در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «بسیار متاسفم که برخی نقطه نظرات شخصی‌ام اسباب تکدر خاطر رهبری شده است و امیدوارم من و همکارانم در اجرای بی‌کم و کاست منویات رهبری کوشا باشیم. پیروی از نظرات رهبری ضرورتی غیرقابل انکار برای سیاست خارجی است».
علی خامنه‌ای پس از یک هفته، سکوت خود را شکست و دررابطه با انتشار فایل صوتی ظریف و نظر وی در مورد فعالیت‌هایی در سیاست خارجه حکومت ایران که از آن تعبیر به “میدان” شده بود و متوجه تأثیرگذاری قاسم سلیمانی بر روند سیاست خارجه جمهوری اسلامی بود، واکنش نشان داد.
خامنه ای به صورت تلویحی اظهارات محمد جواد ظریف، را “مایه تعجب و تاسف” و “تکرار حرف‌های خصمانه دشمنان و آمریکا” دانست.
رهبر جمهوری اسلامی با انتقاد از اظهار نظر ظریف، سپاه قدس را عامل تاثیرگذار و تعیین‌کننده نفوذ ایران در غرب آسیا دانست و اظهارنظر مطرح شده را خطایی بزرگ معرفی کرد که نباید از مسئولان جمهوری اسلامی سر بزند.
سخنان خامنه ای با استقبال وسیع جریان تندرو در فضای مجازی روبه‌رو شد. رهبر حکومت اسلامی در باره نقش و نفوذ قاسم سلیمانی، فرمانده سابق سپاه قدس، نیز وی را سردار تأثیرگذار ایران و مایه افتخار کشور و رشک دشمنان معرفی کرد که خود به دنبال شهادت بوده است.
به این ترتیب، بسیاری از تحلیل‌گران سیاسی در فضای مجازی، نظر مطرح شده از سوی خامنه ای را پایانی بر حضور سیاسی محمدجواد ظریف دانستند و احتمال دادند که به‌زودی اخبار استعفا یا برکناری وی منتشر شود.
این جمله که علی خامنه‌ای به‌صورت روشن میدان را به دیپلماسی ترجیح داد و آن وزارت‌خانه را تعیین‌کننده سیاست‌های خارجی حکومت ندانست، بلکه مجری تصمیم‌های مسئولان نظامی و امنیتی کشور در حوزه دیپلماسی معرفی کرد، به‌سرعت از سوی کاربران فضای مجازی مورد نقد و نظر قرار گرفت.
بعضی آن را فصل‌الخطاب در خصوص سیاست خارجی ایران در منطقه و در قبال آمریکا و متحدانش دانستند، و بعضی دیگر، مانند عباس عبدی، از چهره‌های شناخته شده اصلاح‌طلب، با انتشار مطلبی در تویترِ خود این طور به مسئله اشاره کردند که با توجه به صحبت خامنه ای درباره تعیین نشدن سیاست خارجی در وزارت خارجه که تایید صحبت‌های ظریف بوده است، شرایطی را ایجاد کرده است که باید اصول‌گرایان پاسخ بدهند آیا عراقچی در وین در حال سیاست‌گذاری است، یا اجرای سیاست‌های بالادستی؟
در همین حال، محمدجواد ظریف با انتشار پستی در صفحه اینستاگرام خود ضمن مشفقانه خواندن «بیانات» رهبر جمهوری اسلامی ایران، آن را ختم کلام و نقطه پایان بحث‌های کارشناسی دانست و خود را نه به‌عنوان وزیر خارجه، که در مقام یک کارگزار و پژوهشگر روابط خارجی پیرو نظر و تصمیم رهبری، و آن روند را ضرورتی غیرقابل‌انکار برای سیاست خارجه ایران دانست.
همزمان بلومبرگ با انتشار خبری به نقل از «مشاور امنیت ملی آمریکا» گفته است: «هنوز توافقی میان آن کشور و ایران در جریان مذاکرات وین به دست نیامده است.»
جیک سالیوان هم گفته است: «ما در وین به توافق نرسیده‌ایم. اختلافاتی وجود دارد که باید بر آن‌ها غلبه کرد».
این در حالی که وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای در خصوص مذاکرات روز شنبه در وین تأکید کرده بود که «تبادل نظر مشروح و سودمندی در خصوص دورنمای لغو تحریم‌های ضدایرانی آمریکا و نیز گام‌های مورد انتظار از ایران برای بازگشت به تعهدات برجامی این کشور صورت گرفت».
کوتاه مدتی پس از انتشار این خبر بود که ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، هرگونه دستیابی به توافق با ایران درباره تبادل زندانیان را رد کرد.
وی افزود: «گزارش‌ها در این باره که توافق تبادل زندانیان (با ایران) حاصل شده، صحیح نیست. همان‌طور که گفته‌ایم، ما همیشه موضوع زندانیان بازداشتی یا مفقود شده در ایران را مطرح می‌کنیم. تا زمانی که آن‌ها را به خانواده‌هاشان برسانیم، توقف نخواهیم کرد».
علی خامنه‌ای میدان را برای حکومت جمهوری اسلامی مقدم بر دیپلماسی دانست. این موضوع پیامی روشن برای طرف‌های مذاکره‌کننده می‌تواند همراه داشته باشد.
از سوی دیگر، واکنش آمریکا به خبر توافق در مذاکرات وین طی روز گذشته و انتشار خبر مبادله زندانیان و آزاد شدن بخشی از اموال بلوکه شده ایران، می‌تواند پیام روشنی از سوی آمریکا و طرف‌های غربی مذاکره باشد که حاضر نخواهند بود تحت فشار با ایران بر سر چالش‌های میان طرفین توافق کنند.
در عین حال، نمی‌توان نادیده گرفت که انتشار خبر توافق ایران و آمریکا از سوی شبکه خبری نزدیک به گروه حزب‌الله لبنان، می‌تواند ادامه تلاش‌های سیاسی گردانندگان داخلی “میدان” در ایران برای به تعویق انداختن توافق در مذاکره آمریکا و اروپا با آن کشور باشد؛ اقدامی که شاید بتوان آن را کامل‌کننده پازل انتشار فایل صوتی صحبت‌های ظریف طی روزهای گذشته دانست.
