برخی از مخالفان رژیم ایران می گویند سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین یعنی خیانت به منافع ملی ایران، اما حکومت اسلامی ایران انرا سندی برای توسعه می داند و معتقد است که با “شهامت” باید از آن دفاع کرد، اما پنهان از چشم مردم. و مردم ایران هم حق اطلاع از جزئیات این سند را ندارند؟
منشه امیر، تحلیلگر و سردبیر رادیو پیام اسرائیل، در مصاحبه ی اخیر تلویزیونی خود در این زمینه گفته بود که چین قراردادهای مشابه ای با ۳۵ کشور در قاره آسیا و آفریقا امضا کرده که هدف آن در انحصار گرفتن داد و ستد بازرگانی ان کشورهاست.
امیر میگوید: چین دارای بزرگترین جمعیت جهان است و می کوشد تا از طریق تضمین صادرات خود با کشورهای مختلف، امکانات کاری برای شهروندان خود را همچنان حفظ کند.
سردبیر رادیو پیام اسرائیل گفته بود: ولی قراردادی که چینی ها با ایران بسته اند از نظر انحصار هایی که پکن توانسته بر رژیم تحمیل کند در تمام قراردادها با کشورهای دیگر بی سابقه است و در واقع با این قرارداد ایران را به مستعمره چین مبدل می کند.
اما مقامات حکومتی ایران، تلاش دارند که این سند را به سود مردم معرفی کنند ، از جمله اسحاق جهانگیری، معاون اول روحانی، می گوید: «باید با شهامت از توسعه روابط راهبردی کشورمان با پکن دفاع کنیم».
حسن روحانی رئیس جمهوری حکومت نیز گفته بود: پیش‌نویس سند ۲۵ ساله بین ایران و چین حوزههای مختلفی را در بر می‌گیرد، از “برنامه‌ریزی اقتصادی، از جمله نفت و گاز، صنایع الکترونیک، حوزههای دانش بنیان و …” و بر اساس برخی منابع بر سر سرمایه‌گذاری نجومی چین در صنایع نفت و گاز ایران در حجمی معادل ۲۸۰ میلیارد دلار.
که علیرغم این مبلغ نجومی و گستردگی قرارداد، هنوز منابع رسمی اطلاعات لازم درباره این سند در اختیار افکار عمومی قرار نداده‌اند.
البته از سوی حکومت اطلاعات جسته و گریخته‌ای درباره این سند منتشر شده، که موجب اظهار نظرهایی از سوی موافقان و مخالفان رژیم ایران در داخل و خارج شده است.
علی ربیعی، سخنگوی دولت روحانی نیز گفت: «درباره سند همکاری ۲۵ ساله با چین هیچ چیز محرمانه و مخفیانه‌ای وجود ندارد. و هر زمان که توافقی در این زمینه به دست آید، همان زمان هم اعلام می‌شود».
در میان مقامات حکومتی محسن بهاروند، معاونت حقوقی و بین‌الملل وزارت خارجه نیز طور دیگری به تشریح این سند پرداخته و گفته است : چون این سند هنوز موضوع مذاکره است نمی‌توانیم آن را علنی کنیم. چون “شاید کشور مقابل (چین) هم بنا بر ملاحظات خود تمایل نداشته باشد، مورد مذاکره افشا شود و چه بسا این درز اطلاعات باعث سلب اعتماد طرفین از یکدیگر شود”.
این مقام حکومتی در حالی از درز اطلاعات سخن می گوید که نخستین بار محمود احمدی نژاد رییس جمهوری پیشین، پرده این سند را فاش کرد و گفت: حالا هم مقامات نظام «در حال مذاکره هستند و می‌خواهند یک قرارداد جدید ۲۵ ساله با یک کشور خارجی منعقد کنند و هیچکس هم خبر ندارد».
دولت روحانی نیز پس از انتشار این خبر از سوی احمدی نژاد خبر داده بود که پیش‌نویس نهایی برنامه هم‌کارهای جامع ۲۵ساله ایران و چین، در دولت آماده شده است. این قرارداد «همکاری در حوزههای اقتصادی و تجاری؛ انرژی؛ امنیتی؛ نظامی دفاعی و نیز همکاری راهبردی و حمایت از مواضع یکدیگر در سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای» را دربرمی‌گیرد.
روزنامه جمهوری اسلامی نیز در انتقاد از پنهان نگاه داشتن محتوای این سند از افکار عمومی نوشت: چین و ایران یک سال است که در حال تلاش برای نهائی کردن سند ۲۵ ساله‌اند ، موضوع به این مهمی؟ چرا باید از مردم مخفی بماند؟ بعضی افراد ادعا کرده‌اند از محتوای این سند خبردار شده‌اند. اگر چنین است، چرا عموم مردم نباید از آن مطلع شوند؟»
در ادامه یادداشت این روزنامه امده است: «گفته‌اند چین نگران است که شاید اعلام آشکار محتوای این سند، موجب کارشکنی آمریکا شود. اگر واقعاً چینی‌ها چنین نگرانی عجیبی دارند، همین کافی است که نتیجه بگیریم آن‌ها قابل اعتماد نیستند. کشوری که ادعای ابرقدرتی دارد، چرا از کارشکنی آمریکا نگران است؟ نگران خودش هست یا ایران؟».
در ادامه این انتقاد آمده است: «درست در زمانی که بحث‌های مربوط به سند ۲۵ ساله ایران و چین مطرح است، چین آشکارا اعلام می‌کند نفت عربستان را جایگزین نفت ایران کرده است. در حالی که ما هنوز زخم‌های برجای مانده از تخلفات چین در قرارداد ارزی دوران دولت احمدی‌نژاد، که یک ترکمانچای ارزی بود، را بر تن داریم، نباید به قرارداد دیگری آنهم ۲۵ ساله با چین تن بدهیم»».
محمد احمدی نژاد در سال ۱۳۸۷ قراردادی با چین منعقد کرد که از آن به نام “ترکمانچای ارزی” یاد می شود. که در تاریخ ایران این نام در کنار سایر قراردادهای ننگین و خائن به مردم ایران ثبت شده است.
بر اساس این قرارداد چین در مقابل صادرات نفتی ایران پولی به این کشور پرداخت نمی‌کرد و از آن به عنوان ضمانت “ال سی”های خرید کالاهای چینی استفاده می‌کرد. حتی مدیریت این پول نه برعهده ایران که چین بود. قراردادی به شدت خفت‌بار که جمهوری اسلامی را مسئول زیان ناشی از نوسانات ارزی و از بین رفتن پول می‌کرد. قراردادی که با مخالفت و عدم پیگیری مجلس هشتم و نهم روبرو شد.
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین نیز در این باره گفته بود که «چرا این توافقنامه جامع پیش از این زمان مورد توجه دو کشور برای همکاری قرار نگرفته است؟».
حریری افزود: و محمدجواد ظریف تابستان گذشته «جدیدترین پیشنهادهای اقتصادی مورد نظر ایران را به اطلاع طرف چینی رساند و مورد قبول چینی‌ها قرار گرفت. در این مدت انتظار می رفت که دولت پیشنهادات خود را به شکل جدی و منسجم‌تری به طرف چینی عرضه می‌کرد؟ اما چرا این کار را نکرد؟
شاهزاده رضا پهلوی، آخرین شاهزاده ایران، نیز در پیامی توئیتری از این قرارداد به عنوان “قراردادی ننگین” یاد کرده که هدفش “تاراج منابع کشور و پذیرش ارتش بیگانه در خاک میهن” است.
رضا پهلوی معتقد است جمهوری اسلامی این قرارداد را از موضع ضعف می‌بنندد و از مردم خواسته در برابر آن سکوت نکنند و جلوی “وقوع” آن را بگیرند.
همچنین خبرگزاری اسپوتنیک نیز در گزارشی با عنوان “معامله هسته‌ای شرقی” نوشته است: «سیاست نامشخص ایالات متحده در قبال ایران و ناتوانی ایران جهت متقاعد کردن اروپا برای حمایت از وی علیرغم نگاه به غرب سالهاست که تهران را مجبور به بازگشت دوباره به شرق کرد. اکنون، به نظر میرسد رئیس جمهور ایران حسن روحانی چاره‌ای جز امضای “توافقنامه جدید ترکمنچای” ندارد.»
این خبرگزاری روسی در ادامه نوشته است: “وتوی چین خیلی گران تمام خواهد شد” “تهران این قرارداد را برای وادار کردن پکن به وتو پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل و جلوگیری از تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران، دوباره پیگیری کرده است و قصد اجرایی آن را دارد.
در حالی که مقامات رژیم ایران این سند را توسعه ملی دانسته و به قول عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه حکومت آن را افتخاری برای ایران می داند، احمدرضا لاهیجان زاده ، معاون سازمان محیط زیست از نابودی زیستگاه آبزیان خلیج فارس و دریای عمان توسط صید ترال چینی ها خبر می دهد و گفته است: یکی از بزرگترین جنایت محیط زیستی در منطقه توسط چینی ها در حال گسترش است باید متوقف شود.
این مقام ارشد محیط زیست ایران می گوید: حتما صید ترال را شنیده اید روشی که ماهی ها و هر آنچه در کف دریا است را قتل و عام می کند؛ در این روش تورهایی روانه کف دریا می شود و چند شناور آن را به دنبال خود می کشد که هر موجود زنده و غیر زنده ای که در مسیر باشد را جمع می کند و با خود از آب بیرون می کشد.
قایق های صید ترال چینی ها در خلیج فارس و دریای عمان دارند، با کشیدن ابزار سنگین ماهیگیری در کف دریا ، نسل آبزیان در خلیج فارس را به نابودی می کشانند.
شماری از رسانه های اجتماعی نیز پیش تر فیلمی از صید ترال توسط چینی ها در شبکه های اجتماعی منتشر کردند که نشان می داد کشتی های چینی با استفاده از شوک برقی و تجهیزات صید ترال چگونه آبزیان را در خلیج فارس صید می کنند. نکته جالب توجه اینکه این گزارش توسط صدا و سیما هرمزگان تهیه شده بود. تاکنون هیچ یک از مقامات حکومتی در این زمینه واکنشی نشان نداده اند.
